“Instytut bierze początek z kontemplacji Odwiecznej Miłości, jakiej doświadczał Ojciec Założyciel; otwarty Bok i przebite Serce Zbawiciela były dla niego najdoskonalszym wyrazem miłości – miłości wyrażonej synowskim posłuszeństwem dla woli Ojca i podjęciem się krzyżowej śmierci dla zbawienia ludzi. Ujęty nieskończoną a tak często odrzucaną przez ludzi miłością Chrystusa, chciał sam i poprzez członkinie Instytutu odpowiedzieć na nią głębokim zjednoczeniem z Sercem Jezusa i budowaniem Jego Królestwa w ludzkich sercach przez apostolskie wynagradzanie” (Konst. 3).
Ojciec Józef Kościsz SJ, pracując w Bazylice Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie w latach 1951–1956, zapalony pragnieniem wynagradzania szerzył tę ideę wśród wielu osób, zwłaszcza wśród swoich penitentek. Warto podkreślić, że słynął w Krakowie jako światły spowiednik i kierownik sumień. Gromadził wokół siebie osoby pragnące wynagradzać w duchu objawień Pana Jezusa św. Małgorzacie Marii Alacoque w Paray-le-Monial oraz w duchu orędzia Matki Bożej w Fatimie.
Z biegiem czasu Ojciec Kościsz powziął myśl utworzenia wspólnoty osób, szukających głębszego życia wewnętrznego, opartego na radach ewangelicznych i pragnących wynagradzać przez modlitwę, życie prawdziwie chrześcijańskie, działalność apostolską. Teologiczne podstawy do tego zamierzenia czerpał z encykliki Piusa XI Miserentissimus Redemptor z 8 maja 1928 roku, poświęconej ekspiacji za zniewagi, jakie świat wyrządza Bogu i Jego miłości. Po wielu rozważaniach na temat formy przyszłej wspólnoty, po modlitwach i naradach, by “sprawdzić czy podjęte zamysły nie są czczym urojeniem lub wybujałą egzaltacją”, zdecydował się powołać do życia Instytut świecki, opierając się na Konstytucji Apostolskiej Piusa XII Provida Mater Ecclesia z 2 lutego 1947 r. Papież zatwierdził w niej instytuty świeckie jako nową formę życia konsekrowanego w Kościele.
Pierwsze konkretne działania w kierunku utworzenia Instytutu podjął Ojciec Józef Kościsz w 1956 roku. Uzyskał pozwolenie na jego prowadzenie od prowincjała jezuitów o. Wojciecha Krupy SJ, a następnie od ks. bpa Franciszka Jopa w Krakowie. Idea wynagradzania wzbudzała powołania, pociągała różne osoby, okazała się silną i wiążącą ideą. Początkowe lata istnienia Wspólnoty były czasem konsultacji z pasterzami Kościoła, opracowywania Konstytucji przez Ojca Założyciela, kształtowania się Wspólnoty jako Instytutu świeckiego – tak pod względem duchowości, jak sposobu życia członkiń i form zarządzania.
Ojciec Założyciel wraz z pierwszymi członkiniami – kierując się zaleceniem bpa Jopa – starał się stworzyć bazę materialną, którą miały być domy. Ojciec zabiegał o to, by powstały one w miejscowościach uzdrowiskowych, wypoczynkowych, gdzie jak uważał, dzieje się wiele zła. Pierwszym członkiniom powtarzał: “Tu Boże Serce jest najbardziej obrażane, tu mają być wynagrodzicielki, by równoważyć zło grzechów, które obrażają Boże Serce i Niepokalane Serce Maryi”.
Tak powstały domy w Zakopanem, Krynicy-Zdroju, Rymanowie-Zdroju, a w roku milenijnym 1966 – dom w Częstochowie – odbierany jako dar Maryi.
Pierwotna nazwa Instytutu brzmiała: Instytut Świecki Córek Wynagradzających Sercu Jezusa i Maryi. Pierwszy tekst Konstytucji, opracowany przez Ojca Założyciela, został złożony w kurii diecezjalnej w Tarnowie 11 lutego 1960 roku. Ojciec Kościsz zapisał: “Chciałem zamknąć w nich, co sam przeżywam, czego pragnę. Wymagania postawione są bardzo wysokie … A czasy obecne są tak pełne zła, że potrzebujemy wielkich, bohaterskich dusz, które Duch Święty będzie wzbudzał i skierowywał do Instytutu” (Dziennik duchowy, 2 XII 1960 r.).
Najważniejszym wydarzeniem dla tworzącej się Wspólnoty było uzyskanie aprobaty i pozwolenia na dalszą działalność, które wydał ks. kardynał Stefan Wyszyński w formie Deklaracji w dniu 20 września 1961 roku.
